- Kawa
Kawa zawiera kofeinę – popularny środek psychoaktywny poprawiający wydajność pracy umysłowej, podwyższający stopień uwagi oraz redukujący uczucie zmęczenia.
Kobietom planującym ciąże zaleca się ograniczenie spożycia kofeiny do 200-300 mg (2 filiżanki kawy dziennie). Jeśli chodzi o płodność męską, niektóre badania wskazują, że picie kawy dodatnio koreluje z jakością nasienia, sprzyja ruchliwości plemników, w związku z czym nie ma konieczności ograniczania kawy u mężczyzn starających się o potomstwo. Jednak, jak ze wszystkim, należy zachować umiar – kawa nie jest napojem nawadniającym – wręcz przeciwnie! Dodatkowo pozbawia nasz organizm potrzebnego magnezu.
- Nieprawidłowa masa ciała
Pośpiech, zapracowanie, dostępność produktów przetworzonych czy też fast food sprawia że tracimy kontrolę nad tym ile i czego jemy. Wraz z siedzącym trybem życia powoduje to obserwowaną epidemię otyłości. Średnio co 5 Polak jest otyły (wskaźnik masy ciała BMI > 30 kg/m2), a ponad 30% ma nadwagę (BMI 25-29 kg/m2). Stany te prowadzą do cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby sercowo-naczyniowej i dyslipidemii, czyli zaburzeń gospodarki tłuszczu, powodują obturacyjny bezdech senny i skracają długość życia. Przyczyniają się również do rozwoju nowotworów: raka okrężnicy, gruczolakoraka przełyku, nerki, trzustki, niektórych typów raka endometrium (trzonu macicy) oraz raka piersi po menopauzie.
Masa ciała człowieka jest niezależnym regulatorem osi hormonalnej podwzgórze-przysadka-gonady, czyli układu sterującego płodnością. Do wystąpienia pierwszej miesiączki konieczne jest uzyskanie tzw. krytycznej masy ciała (46 ± 0,5 kg przy średnim wzroście 157 ± 0,5 cm). Z drugiej strony otyłość jest jednym z czynników powodujących wcześniejsze pojawienie się pierwszej miesiączki. Z kolei nadmierne odchudzanie i zupełny brak tkanki tłuszczowej powoduje zanik miesiączek, co obserwujemy np. u anorektyczek.
Tłuszcz trzewny, czyli ten zlokalizowany wokół brzucha jest źródłem hormonów płciowych i związków zapalnych, a ich wydzielanie zaburza prawidłowe funkcjonowanie narządów rodnych. Kobiety powinny dbać o utrzymanie obwodu pasa poniżej 80 cm, a mężczyźni poniżej 94 cm.
Nadmiar masy ciała, prowadzący do rozwoju insulinooporności przyczynia się do rozwoju najczęstszego zaburzenia hormonalnego u kobiet niepłodnych tj. zespołu policystycznych jajników – PCOS. W tym schorzeniu u pacjentek obserwujemy otyłość centralną, długie bezowulacyjne cykle miesiączkowe, hirsutyzm, łojotok, trądzik. Okazuje się, że utrata tylko 5% masy ciała może przywrócić owulację i doprowadzić do upragnionego poczęcia dziecka!
Otyłe kobiety z BMI > 35 częściej doświadczą zaburzeń owulacji, poronień, a u otyłych ciężarnych występuje większe ryzyko wad wrodzonych rozwijającego się płodu. W przypadku BMI przekraczającego 40 u kobiet w ciąży obserwuje się porody przedwczesne, makrosomię płodu, istnieje zwiększone ryzyko stanu przedrzucawkowego, konieczności wykonania cesarskiego ciecia, aspiracji smółki przez dziecko, porodu martwego czy wczesnej śmierci noworodka.
U mężczyzn z podwyższonym wskaźnikiem BMI obserwuje się spadek libido, zaburzenia erekcji, a także mniejszą objętość i stężenie nasienia, słabszą ruchliwość i nieprawidłową morfologię plemników.
Podsumowując, zarówno nadmiar, jak i niedobór masy ciała uznawane są za czynnik mogący powodować niepłodność.
- Aby utrzymać adekwatną masę ciała należy zadbać o odpowiednią dietę i aktywność fizyczną!
Spożywanie świeżych warzyw i owoców, unikanie tłustych pokarmów, słodyczy, napojów gazowanych z wysoką zawartością cukru oraz używek to podstawowe reguły zdrowego żywienia.
U zdrowych par starających się o poczęcie nie ma konieczności wdrażania skomplikowanych diet. Dieta powinna być zróżnicowana, czyli bogata we wszystkie składniki potrzebne człowiekowi, powinna też zawierać jak najmniej produktów przetworzonych (typu fast food), słodyczy i używek.
Dla kobiet w okresie prekoncepcyjnym korzystne jest spożywanie produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe, białka pochodzenia warzywnego, produkty z niskim indeksem glikemicznym, produkty bogate w żelazo, kwas foliowy i witaminy.
Mężczyźni, by osiągać najlepsze parametry nasienia, powinni częściej sięgać po warzywa i ryby niż tłuste mięsa, tłuste mleka i sery.
Ruch może zastąpić wiele lekarstw, ale lekarstwa nie zastąpią ruchu! Osoby otyłe powinny podejmować każdy możliwy wysiłek, który są w stanie uprawiać regularnie, bez szybkiego zniechęcenia się. Najlepiej wybrać sport nieobciążający stawów, które i tak już musza dźwigać więcej, niż są w stanie. Może to być np. basen 3 razy w tygodniu po 45 minut.
Jednak z wysiłkiem fizycznym nie należy też przesadzać. Sport wyczynowy generuje deficyt energetyczny, obciąża stawy i stanowi stres dla organizmu – może zaburzać oś hormonalną podwzgórze-przysadka-narządy rodne. Kobiety z prawidłowym BMI (<25) planujące ciąże, powinny podejmować nie więcej niż 5 godzin intensywnego treningu tygodniowo.
Parom polecamy szczególnie taniec, który poprawia kondycję fizyczną, rzeźbi sylwetkę oraz umożliwia małżonkom spędzenie czasu razem, wpływając dzięki temu na rozwój relacji.