- Jeśli palisz – zacznij walkę z nałogiem już dziś!
Palacz sięga po kolejnego papierosa, ponieważ jest uzależniony od nikotyny-substancji narkotycznej, szczególnie negatywnie wpływającej na komórki nerwowe. Szkodliwość palenia wynika z obecności ok. 4000 substancji chemicznych zawartych w dymie papierosowym, z czego ponad 40 ma potencjał rakotwórczy. Do najczęstszych chorób wywołanych tym nałogiem należą nowotwory: płuc, jamy ustnej, gardła, przełyku, krtani, żołądka, wątroby, trzustki, nerki, pęcherza moczowego, szyjki macicy, jelita grubego oraz białaczka szpikowa.
Czy wiesz, że 50% nowotworów u mężczyzn w średnim wieku jest spowodowana paleniem?RAMKA?
Palenie papierosów co roku jest przyczyną śmierci ok. 70 tysięcy Polek i Polaków – to tak jakby co roku z mapy Polski znikały Suwałki!
Poza nowotworami, palenie powoduje cierpienie w przebiegu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POCHP), nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej serca i udaru mózgu.
E-papieros nie jest rozwiązaniem. Owszem, nie zawiera tak ogromnych ilości substancji smolistych, jednakże nadal dostarcza szkodliwej i uzależniającej nikotyny. Nie bez przyczyny nie został wpisany na listę środków stosowanych w ramach Nikotynowej Terapii Zastępczej. E-papieros pracujący na wysokiej mocy, w którym zastosowano płyn zawierający kwas benzoesowy lub benzaldehyd, wytwarza benzen – substancję szkodliwą, powodującą białaczkę i niewydolność szpiku kostnego.
Udowodniono, że używanie papierosów elektronicznych związane jest z większym prawdopodobieństwem rozpoczęcia nałogowego palenia tytoniu w przyszłości.
Związek palenia z płodnością wynika ze stresu oksydacyjnego – zjawiska niekorzystnego, destrukcyjnie wpływającego na komórki rozrodcze (komórkę jajową i plemniki) i ich funkcje.
Palenie pogarsza wszystkie parametry nasienia – obserwuje się mniejszą liczbę, stężenie plemników oraz objętość ejakulatu, a także słabszą ruchliwość i nieprawidłową morfologię.
U palących kobiet obserwujemy dłuższy okres od rozpoczęcia starań o dziecko do poczęcia, wyższy wskaźnik niepłodności i poronień. Istnieje związek palenia papierosów z ryzykiem wystąpienia ciąży pozamacicznej. Co więcej, kobiety, które palą papierosy szybciej wchodzą w menopauzę. Wynika to ze starzenia się narządów rodnych, zmniejszenia tzw. rezerwy jajnikowej. Palaczki częściej doświadczają objawów wypadowych tj. napady gorąca
w okresie okołomenopauzalnym.
Jesteś w ciąży? NIE PAL! Dzieci matek palących stają się palaczami. Istnieje ryzyko przedwczesnego odklejania się łożyska, ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego u palących kobiet ciężarnych. Dochodzi do zmniejszenia dotlenienia płodu nawet o 25%, a urodzone dzieci osiągają mniejszą masę urodzeniową. Dym papierosowy dostarcza ogromnej ilości substancji upośledzających rozwijający się płód. W związku z tym obserwuje się znaczny wzrost ryzyka wad dziecka, tj. wrodzony rozszczep powłok brzusznych, przepuklina, przedwczesne zrośnięcie czaski, przedwczesne zrośnięcie czaszki, wady kończyn, wady przewodu pokarmowego, niezstąpienie jader czy wady układu sercowo-naczyniowego.
- Alkohol – „na zdrowie” ?!
Okazjonalne spożywanie alkoholu w niewielkich ilościach nie jest szkodliwe. Problem pojawia się, gdy staje się on sposobem na rozładowanie emocji, stresu i napięć, których w życiu każdego z nas nie brakuje… Nie skupiajmy się na dobroczynnym wpływie trunków na układ krążeniowy, ponieważ jest ono niwelowane przez poważniejsze działanie uzależniające i rakotwórcze – alkohol wywołuje nowotwory wątroby, piersi, jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, jelita grubego. Alkoholicy często cierpią na marskość wątroby, zapalenie trzustki, uszkodzenia mózgu tj. encefalopatia Wernickego i psychoza Korsakowa, zaburzenia snu, zaburzenia emocjonalne czy drętwienie lub drżenie kończyn.
Spożywanie alkoholu w ilości 2 drinków dziennie może osłabiać płodność kobiet, ponieważ upośledza owulację, a także utrudnia wchłanianie kwasu foliowego. Kwas foliowy powinien być dostarczany w odpowiednich ilościach szczególnie kobietom planującym ciążę, ponieważ zapobiega występowaniu wad cewy nerwowej u dziecka.
Jeśli chodzi o płodność mężczyzn, alkohol spożywany w ilości 5 jednostek tygodniowo, przyczynia się do nieprawidłowości w budowie, ilości i szybkości ruchu plemników. Przy czym jako 1 jednostkę przyjmujemy jedno małe piwo, lampkę wina lub kieliszek wódki. Taka ilość zaburza gospodarkę testosteronu, może powodować zaburzenia erekcji, atrofię jąder a nawet impotencję.
Jeśli jesteś w ciąży – NIE PIJ ALKOHOLU! Po około 40 minutach od spożycia alkoholu, jego stężenie we krwi płodu jest zbliżone do stężenia we krwi matki. Nie określono dawki alkoholu, która byłaby bezpieczna dla płodu. Każda wypita ilość niesie ryzyko wystąpienia FAS – alkoholowego zespołu płodowego!
- Kawa
Kawa zawiera kofeinę – popularny środek psychoaktywny poprawiający wydajność pracy umysłowej, podwyższający stopień uwagi oraz redukujący uczucie zmęczenia.
Kobietom planującym ciąże zaleca się ograniczenie spożycia kofeiny do 200-300 mg (2 filiżanki kawy dziennie). Jeśli chodzi o płodność męską, niektóre badania wskazują, że picie kawy dodatnio koreluje z jakością nasienia, sprzyja ruchliwości plemników, w związku z czym nie ma konieczności ograniczania kawy u mężczyzn starających się o potomstwo. Jednak, jak ze wszystkim, należy zachować umiar – kawa nie jest napojem nawadniającym – wręcz przeciwnie! Dodatkowo pozbawia nasz organizm potrzebnego magnezu.
- Nieprawidłowa masa ciała
Pośpiech, zapracowanie, dostępność produktów przetworzonych czy też fast food sprawia że tracimy kontrolę nad tym ile i czego jemy. Wraz z siedzącym trybem życia powoduje to obserwowaną epidemię otyłości. Średnio co 5 Polak jest otyły (wskaźnik masy ciała BMI > 30 kg/m2), a ponad 30% ma nadwagę (BMI 25-29 kg/m2). Stany te prowadzą do cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, choroby sercowo-naczyniowej i dyslipidemii, czyli zaburzeń gospodarki tłuszczu, powodują obturacyjny bezdech senny i skracają długość życia. Przyczyniają się również do rozwoju nowotworów: raka okrężnicy, gruczolakoraka przełyku, nerki, trzustki, niektórych typów raka endometrium (trzonu macicy) oraz raka piersi po menopauzie.
Masa ciała człowieka jest niezależnym regulatorem osi hormonalnej podwzgórze-przysadka-gonady, czyli układu sterującego płodnością. Do wystąpienia pierwszej miesiączki konieczne jest uzyskanie tzw. krytycznej masy ciała (46 ± 0,5 kg przy średnim wzroście 157 ± 0,5 cm). Z drugiej strony otyłość jest jednym z czynników powodujących wcześniejsze pojawienie się pierwszej miesiączki. Z kolei nadmierne odchudzanie i zupełny brak tkanki tłuszczowej powoduje zanik miesiączek, co obserwujemy np. u anorektyczek.
Tłuszcz trzewny, czyli ten zlokalizowany wokół brzucha jest źródłem hormonów płciowych i związków zapalnych, a ich wydzielanie zaburza prawidłowe funkcjonowanie narządów rodnych. Kobiety powinny dbać o utrzymanie obwodu pasa poniżej 80 cm, a mężczyźni poniżej 94 cm.
Nadmiar masy ciała, prowadzący do rozwoju insulinooporności przyczynia się do rozwoju najczęstszego zaburzenia hormonalnego u kobiet niepłodnych tj. zespołu policystycznych jajników – PCOS. W tym schorzeniu u pacjentek obserwujemy otyłość centralną, długie bezowulacyjne cykle miesiączkowe, hirsutyzm, łojotok, trądzik. Okazuje się, że utrata tylko 5% masy ciała może przywrócić owulację i doprowadzić do upragnionego poczęcia dziecka!
Otyłe kobiety z BMI > 35 częściej doświadczą zaburzeń owulacji, poronień, a u otyłych ciężarnych występuje większe ryzyko wad wrodzonych rozwijającego się płodu. W przypadku BMI przekraczającego 40 u kobiet w ciąży obserwuje się porody przedwczesne, makrosomię płodu, istnieje zwiększone ryzyko stanu przedrzucawkowego, konieczności wykonania cesarskiego ciecia, aspiracji smółki przez dziecko, porodu martwego czy wczesnej śmierci noworodka.
U mężczyzn z podwyższonym wskaźnikiem BMI obserwuje się spadek libido, zaburzenia erekcji, a także mniejszą objętość i stężenie nasienia, słabszą ruchliwość i nieprawidłową morfologię plemników.
Podsumowując, zarówno nadmiar, jak i niedobór masy ciała uznawane są za czynnik mogący powodować niepłodność.
- Aby utrzymać adekwatną masę ciała należy zadbać o odpowiednią dietę i aktywność fizyczną!
Spożywanie świeżych warzyw i owoców, unikanie tłustych pokarmów, słodyczy, napojów gazowanych z wysoką zawartością cukru oraz używek to podstawowe reguły zdrowego żywienia.
U zdrowych par starających się o poczęcie nie ma konieczności wdrażania skomplikowanych diet. Dieta powinna być zróżnicowana, czyli bogata we wszystkie składniki potrzebne człowiekowi, powinna też zawierać jak najmniej produktów przetworzonych (typu fast food), słodyczy i używek.
Dla kobiet w okresie prekoncepcyjnym korzystne jest spożywanie produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe, białka pochodzenia warzywnego, produkty z niskim indeksem glikemicznym, produkty bogate w żelazo, kwas foliowy i witaminy.
Mężczyźni, by osiągać najlepsze parametry nasienia, powinni częściej sięgać po warzywa i ryby niż tłuste mięsa, tłuste mleka i sery.
Ruch może zastąpić wiele lekarstw, ale lekarstwa nie zastąpią ruchu! Osoby otyłe powinny podejmować każdy możliwy wysiłek, który są w stanie uprawiać regularnie, bez szybkiego zniechęcenia się. Najlepiej wybrać sport nieobciążający stawów, które i tak już musza dźwigać więcej, niż są w stanie. Może to być np. basen 3 razy w tygodniu po 45 minut.
Jednak z wysiłkiem fizycznym nie należy też przesadzać. Sport wyczynowy generuje deficyt energetyczny, obciąża stawy i stanowi stres dla organizmu – może zaburzać oś hormonalną podwzgórze-przysadka-narządy rodne. Kobiety z prawidłowym BMI (<25) planujące ciąże, powinny podejmować nie więcej niż 5 godzin intensywnego treningu tygodniowo.
Parom polecamy szczególnie taniec, który poprawia kondycję fizyczną, rzeźbi sylwetkę oraz umożliwia małżonkom spędzenie czasu razem, wpływając dzięki temu na rozwój relacji.